«Συμπληρώνονται φέτος 80 χρόνια από την έναρξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου και 79 χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου, του ΕΑΜ. Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο συσπείρωσε τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού και με την καθοδήγηση του ΚΚΕ οργάνωσε την αντίσταση του λαού μας ενάντια στον γερμανικό φασισμό. Το ένοπλο τμήμα του ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, αγκαλιάστηκε από τον λαό της Αθήνας και του Πειραιά που αγωνίζονταν ενάντια στη ναζιστική κατοχή, γιατί τον ένιωθε ως δικό του δημιούργημα, ως την αιχμή του δόρατος για την αντίστασή του στις θηριωδίες των κατοχικών αρχών και την απελευθέρωσή του. Αμέτρητες είναι οι ηρωικές στιγμές που γράφτηκαν με την αυτοθυσία και το αίμα του λαού και της νεολαίας με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές.
Μια ψηφίδα από την πάλη του λαού της Αθήνας ήταν η αποτροπή, από τις δυνάμεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, της ανατίναξης από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής της Στρατιωτικής Αποθήκης στους Αγίους Αναργύρους (σημερινό 301 ΕΒ) και της Ραδιοφωνίας στο Ίλιον.
H καταστροφή υποδομών ήταν μια τακτική που εφάρμοσαν οι Γερμανοί κατά την αποχώρηση και ο ρόλος του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήταν αποφασιστικός στο να τους χαλάσει τα σχέδια, με πιο γνωστό παράδειγμα αυτό της Ηλεκτρικής στον Πειραιά.
Σε σύσκεψη του ΕΑΜ στην περιοχή στις 11 Οκτωβρίου 1944 εξετάστηκε η πληροφορία ότι οι Γερμανοί την επομένη θα ανατίναζαν τη Στρατιωτική Αποθήκη στους Αγίους Αναργύρους (σημερινό 301 ΕΒ) και τη Ραδιοφωνία. Από το πρωί της 12 Οκτωβρίου 1944, οι υπεύθυνοι του ΕΑΜ ειδοποίησαν τον ΕΑΜιτη Νίκο Κορωναίο, πυροτεχνουργό και πρώην εργαζόμενο στη Στρατιωτική Αποθήκη, που ήξερε πολύ καλά το εσωτερικό των εγκαταστάσεων. Αρχικά οι Γερμανοί, που βρίσκονταν σε αμαξοστοιχία που κινούνταν προς τους Αγίους Αναργύρους, σταμάτησαν στις Τρεις Γέφυρες και ανατίναξαν δυο μεταλλικές γέφυρες. Αμέσως μετά, το τρένο ξεκίνησε και σταμάτησε στη Στρατιωτική Αποθήκη. Οι Γερμανοί πυροδότησαν το φιτίλι και ξεκίνησαν και πάλι.
Αστραπιαία η ομάδα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που είχε ορισθεί μπήκε στη Στρατιωτική Αποθήκη και έκοψε τα φιτίλια, αποτρέποντας έτσι την ανατίναξη της Στρατιωτικής Αποθήκης, που θα είχε ως συνέπεια την απώλεια ανθρώπων και μεγάλες καταστροφές στις γύρω γειτονιές. Η ομάδα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ έφυγε κατόπιν με προορισμό τις εγκαταστάσεις της Ραδιοφωνίας στα Νέα Λιόσια, που είχαν παγιδευτεί επίσης για να ανατιναχθούν. Παρότι οι εκρήξεις δεν αποφεύχθηκαν, σώθηκε η μία εκ των δυο κεραιών και ο κεντρικός πομπός.
Η συμβολή του Ν. Κορωναίου στην επιχείρηση ήταν καθοριστική. Ο Ν. Κορωναίος μετά την απελευθέρωση προσλήφθηκε για λίγο στη Ραδιοφωνία, μέχρι την απόλυσή του το 1946, λόγω της συμμετοχής του στο ΕΑΜ και της αντιστασιακής του δράσης.
Στην κεντρική πλατεία των Αγίων Αναργύρων υπάρχει η προτομή του Ιωάννη Μέρλα, κοινοτάρχη της τότε κοινότητας των Αγίων Αναργύρων, διορισμένου αρχικά από τον Μεταξά, στη συνέχεια από τους Γερμανούς και έπειτα από τις μεταβαρκιζιανές κυβερνήσεις. Είναι γνωστό ότι τα κριτήρια των Γερμανών κατακτητών για την επιλογή των συνεργατών τους ήταν η απρόσκοπτη διατήρηση εξουσίας τους και η κατάδοση των αγωνιστών της Αντίστασης.
Η καταγραφή της ιστορίας της πόλης μας αποτελεί πράξη ιδιαίτερης σημασίας, μιας και δεν συνιστά απλά και μόνο μια στείρα καταγραφή του παρελθόντος, αλλά είναι ανάγκη να μας εφοδιάζει με διδάγματα για τη διαμόρφωση του μέλλοντος.
Προκύπτει, λοιπόν, ένα αμείλικτο ερώτημα: Ποιο σκοπό εξυπηρετεί η διαπαιδαγώγηση των νέων γενιών των δημοτών από το πρότυπο του συνεργάτη των Γερμανών Μέρλα; Γιατί αντί της δικής του προτομής δεν στήθηκε η προτομή του ΕΑΜίτη ήρωα πυροτεχνουργού Κορωναίου, ο οποίος έσωσε την πόλη, αποσυνδέοντας την παγίδευση του στρατιωτικού εργοστασίου, το οποίο ήταν γεμάτο εκρηκτικά;
Χρωστάμε στη μνήμη των αγωνιστών του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και στα παιδιά μας την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας. Η προτομή του Μέρλα δεν έχει θέση στην κεντρική πλατεία των Αγίων Αναργύρων. Στη θέση της πρέπει να τοποθετηθεί η προτομή του ήρωα ΕΑμίτη Νίκου Κορωναίου, ως μια ελάχιστη πράξη τιμής στον ηρωικό αγώνα του λαού μας ενάντια στον φασισμό».
